Wat is zuurstof?
Het is een gas dat je niet kan zien, ruiken of proeven. Zuurstof is essentieel voor ons bestaan. Een mens kan maar een paar minuten zonder zuurstof. Lucht bestaat uit, 21% zuurstof, 78% stikstof en 1% edele gassen, waaronder CO2 en H2O.
Zuurstof in het bloed
Per dag ademt u zo’n 10.000 tot 20.000 keer in en uit. Het lichaam haalt zuurstof uit de lucht die in de longen wordt opgenomen in het bloed. Het bloed brengt de zuurstof naar alle delen van ons lichaam. Het duurt maar zeven seconden voordat de zuurstof uit de lucht in de hersenen of kleine teen is. Zuurstof is onmisbaar voor elke basisactiviteit in het lichaam. Bij deze activiteit komen afvalstoffen vrij, zoals koolzuur. Het overtollige koolzuur wordt ook weer opgenomen in het bloed en via de longen uitgeademd.
Het tekort aan zuurstof en een kleinere longinhoud kan leiden tot benauwdheid (kortademigheid). Dagelijkse activiteiten zoals aankleden, lopen, traplopen en fietsen kunnen steeds moeilijker gaan worden. Omdat de longfibrose het lichaam veel energie kost en u zich minder goed kunt inspannen, gaat de conditie ook steeds verder achteruit. Door de combinatie van verminderde energie en het zuurstoftekort kunnen er concentratieproblemen en lusteloosheid ontstaan.
Saturatie: zuurstofgehalte bloed
De hoeveelheid zuurstof in het bloed wordt gemeten als zuurstofverzadiging, oftewel saturatie. Dit geeft aan in hoeverre het bloed verzadigd is met zuurstof. Het wordt uitgedrukt in een percentage.
Bij gezonde mensen is een saturatie van 95% of hoger normaal en is er genoeg zuurstof in het bloed. Een saturatie van 91, 92 of 93% is lager dan normaal, maar nog geen reden voor zorg. Is de waarde 90% of lager, dan is er een tekort. Dit heet desaturatie. Te weinig zuurstof in het bloed kan leiden tot klachten als benauwdheid, moeheid, verwardheid en onrust.
Zuurstoftherapie
De zuurstoftherapie is er op gericht om het zuurstofgehalte in het bloed te verbeteren zodat de weefsels en organen voldoende zuurstof krijgen. Zuurstof is een medicijn en kan alleen op recept van de longarts worden voorgeschreven. Als u extra zuurstof gebruikt, betekent dit niet altijd dat u minder benauwd bent. Extra zuurstof kan complicaties van longfibrose voorkomen, zoals bv. een verhoogde bloeddruk in de longen (pulmonale hypertensie), maar u moet zich houden aan het aantal liters per minuut dat de arts heeft voorgeschreven.
‘s Nachts heeft u vaak extra zuurstof nodig, omdat de ademhaling tijdens de slaap op een wat lager pitje staat. Ook bij inspanning gebruikt het lichaam meer energie en zuurstof. Door extra zuurstof te gebruiken, zult u zich weer (wat) beter voelen, wordt u minder kortademig en u kunt meer ondernemen.
Extra zuurstof is niet verslavend en heeft geen ernstige bijwerkingen. Wel kunt u last krijgen van:
- Een droge neus, vooral als u meer dan vier liter per minuut gebruikt. Met een luchtbevochtiger is dit deels te voorkomen. Tegen irritatie van het neusslijmvlies helpt carbomeerwatergel of Nasumel. Dit is zonder recept verkrijgbaar bij de apotheek.
- Irritatie van de neus, keel of oren door de neusbril. Er zijn beschermers van schuim voor de oren beschikbaar.
- Huidirritatie. Gebruik hierbij alleen crèmes op waterbasis.
Levering van zuurstof
Zuurstof kan overal in Nederland geleverd worden. De zuurstofvoorziening zit in iedere basisverzekering. Deze voorziening wordt aangevraagd door de arts. De arts en de leverancier bepalen welk zuurstofsysteem u krijgt, maar heeft u zelf een voorkeur spreek die dan uit. Meestal is dit een zuurstofconcentrator, een reservezuurstofcilinder met een inhoud van 10 liter en een draagset. De zuurstofleverancier maakt een afspraak wanneer de zuurstof geplaatst wordt. Men kijkt waar in huis de zuurstof geplaatst kan/mag worden. Hierbij worden een maximaal 12 meter verlengslang en neusbrilletjes geleverd.
Veiligheid bij het gebruik van extra zuurstof
Als u ademt, neemt u maar een deel van de zuurstof uit de lucht op. Wanneer u extra zuurstof gebruikt, zit in de lucht die u uitademt meer zuurstof dan in ‘gewone’ uitademingslucht. Hierdoor wordt de lucht in huis zuurstofrijk. Zuurstof kan zelf niet branden, maar wakkert vuur aan, waardoor andere materialen zeer heftig branden. Houd daarom alle vormen van open vuur uit de buurt. Er mag dus ook niet gerookt worden, maar ook geen gebruik van bv. een gasfornuis of kaarsen. Olie en vet kunnen door contact met zuivere zuurstof spontaan ontbranden. Laat vetten, cremes en lotions op de huid eerst goed intrekken en verwijder eventuele restanten. Let hierop bij het gebruik van een neuscrème, alleen crèmes op waterbasis zijn geschikt.
Laat ook de brandweer in uw woonplaats weten dat er zuurstof in huis is en plak de speciale sticker die u kunt krijgen van de zuurstofleverancier op de voordeur. Ook moet u de inboedel/opstalverzekering inlichten over het gebruik van een zuurstofvoorziening in huis. Dit heeft meestal geen gevolgen voor de premie die u betaalt.
Onderzoek naar gebruik zuurstof bij inspanning
Kortademigheid bij inspanning komt veel voor bij mensen met longfibrose en beïnvloedt de kwaliteit van het leven.? Er zijn maar weinig studies bekend naar het gebruik van extra zuurstof bij inspanning bij mensen met longfibrose. Daarom deden ze in Londen een onderzoek naar het effect van draagbare zuurstof op de kwaliteit van leven bij mensen met longfibrose die alleen bij inspanning last hadden van zuurstoftekort. De resultaten kunt u lezen in een artikel van dr. Marlies Wijsenbeek. Een samenvatting verscheen in het Informatieblad van maart 2019.
'Verslaafd aan zuurstof', een boek over leven en overleven met longfibrose
'Verslaafd aan zuurstof' is een ontwapenend boek over 'the sunny side of life', manmoedigheid en doorzettingsvermogen, geschreven door Riet Kulk (1947-2014). Met hierin mooie reisverslagen, geïllustreerd met foto's die Riet zelf maakte. Deze reizen verbreedde letterlijk de horizon van Riet en haar man. De extra zuurstof die overal mee naar toe ging was geen belemmering.
U kunt het boek bestellen via het bestelformulier. Het boek kost € 20,- inclusief verzendkosten.
